Doğu Akdeniz Havzasının en temiz bölümü olarak tanımlanan Karaburun Yarımadası, özel ekosistemi ve arasında ülkemizin de taraf olduğu sözleşmelerle uluslararası ölçekte koruma altına alınmış olan pek çok bitki ve hayvan türünü de barındıran zengin biyoçeşitliliği ve sosyo-kültürel yaşamı, özgün ürünleri ve temiz tarım uygulamalarıyla kırsal yaşamı korunabilmiş ender bölgelerden biri.
Coğrafi yapısı nedeniyle, pek çok kıyı yerleşiminin maruz kaldığı yoğun yerleşim ve insan müdahalesinden daha az etkilenmiş, zengin ekosistemi, doğası, sosyo-kültürel yaşamı, özgün ürünleri ve temiz tarım uygulamalarıyla kırsal yaşamı korunabilmiş nadir bölgelerden biri olan Karaburun Yarımadası bütüncül bir yaklaşımla korunması gereken bir ülke değeri ve dünya mirası.
Karaburun Kent Konseyi tarafından 2012/2013 yıllarında hazırlanan Karaburun Yarımadası Biyosfer Rezerv Alanı Ön Raporu ile Karaburun ve Mordoğan Belediyeleri, 13 Köy Muhtarlığı, Yarımadadaki Su Ürünleri Kooperatifleri ve STK’ların görüş ve değerlendirmeleri, ulusal ve uluslararası bilimsel literatür bir araya getirilerek yarımada, coğrafi ve jeomorfolojik yapısı, iklimi, toprak yapısı, tarihi ve kültürel mirası, bitki örtüsü, biyolojik çeşitliliği, flora ve faunası, potansiyel olarak değerlendirilmişti.
Bu süreçte T.C. İzmir Valiliği Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü tarafından “Karaburun Yarımadası Özel Çevre Koruma Bölgesi Ön Raporu” hazırlanmış, bu kapsamda ilgili raporda tanımlanan koordinatlardan ve eki haritadan, önerilen Özel Çevre Koruma Bölgesinin , Balıklıova’dan başlayarak , Hamza Büküne kadar uzanan Yarımadanın İzmir körfezine bakan ve yerleşimin nispeten yoğun olduğu kıyı şeridini kapsadığı, Yarımadanın bütünü değerlendirildiğinde yerleşimin daha az olduğu batı kıyı şeridi ile önemli varlıklara sahip karasal ve denizel alanın kapsam dışında kaldığı anlaşılmıştı.
Konu ile ilişkilendirdiğimiz ve Karaburun Belediyesi Nisan 2013 Meclis toplantısı gündeminde görüşülmesi için önerilen “Karaburun Yarımadası Biyosfer Rezerv Alanı Ön Raporu” ise Karaburun Belediye Meclisi’nce kabul edilmiş ve “KARABURUN YARIMADASI ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ ÖN RAPORU” HAKKINDA GÖRÜŞ raporu olarak ilgili kurumlara sunulmuştu.
Bu süreçten sonra T.C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Tabiat Varlıklarını Koruma Genel Müdürlüğü tarafından, Karaburun Kent Konseyi Doğa Koruma Çalışma Grubu’nun hazırladığı Karaburun Yarımadası Biyosfer Rezerv Alanı Ön Raporu’ndan faydalanılarak İZMİR “KARABURUN YARIMADASI” ÖNERİ ÖZEL ÇEVRE KORUMA BÖLGESİ İNCELEME VE İLAN GEREKÇE RAPORU hazırlanarak kurumların görüşlerine açılmış, üç kez Bakanlar Kuruluna sunulma aşamasına kadar gelmiş ve kurum itirazları sonucu ÖÇKA ilan süreci tamamlanamamıştı.
2017 yılında, aynı dosya bu kez sınırları genişletilerek (Ildırı Bölgesidahil edilerek) hazırlanmış ve bilinen aşamaları geçtikten sonra itirazlar nedeniyle bu kez Başbakanlığa gelmişti. Son aşamada, T.C. Cumhurbaşkanlığı 2. 100 günlük programına alınmıştı.
14 Mart 2019 tarihli 823 karar sayılı Resmi Gazetede; “Bazı alanların Karaburun-Ildır Körfezi Özel Çevre Koruma Bölgesi olarak tespit ve ilan edilmesine (2872 sayılı Çevre Kanununun 9. Maddesi gereğince) karar verilmiştir” denmektedir.
Bu karar; Mevcut planların durdurulması, uygulamaya izin verilmemesi anlamına gelmektedir. Planlama yetkisi T.C Çevre ve Şehircilik Bakanlığı’na geçmiştir. Bağımsız Bilimsel Araştırma (Karaburun Yarımadası’nın Biyolojik Çeşitliliği, Doğal Değerleri vb.) çalışmalarının ardından, Zonların ( Hassas, Daha Az Hassas) belirlenecek, Çevre Düzeni ve Çevre Yönetimi Planları ( 1/25000, 1/5000, 1/1000 ) yapılacaktır.
2014-2018 yılları arası RES’ler, Balık Çiftlikleri ve Taş/Mıcır/Mermer Ocakları için açılan 19 dava ile Karaburun Yarımadası’nda yatırım yağması çok açıkça görülmekle birlikte Karaburunluların yaşam alanları için mücadelesi bundan sonraki süreçlerde de devam edecektir. Bu kararla, mevcut RES ve Taş/Mıcır/Mermer Ocakları yatırımlarının kapasite artışlarının önüne geçilecek, yarımada kıyılarını saran balık çiftlikleri belli bir program dahilinde kaldırılacaktır.
Karaburun Yarımadası’nda ÖÇKA ilan sürecini gecikmiş olarak görmemizle birlikte önümüzde olumlu olarak değerlendirdiğimiz Karaburun Yarımadasının Özel Çevre Koruma Bölgesi ilan edilmesine yönelik çalışmalara, bölgeye ilişkin bilgi ve deneyimlerden yararlanmak ve korumanın sürdürülebilirliğini sağlamak amacına yönelik olarak yerel aktörlerin de katılımının sağlanarak, koruma alanlarının yukarı da belirtilen doğal ve sosyo-kültürel varlıkların bulunduğu alanları da kapsayacak şekilde bütünsel bir yaklaşımla tanımlanmasının gerektiğini düşünmekteyiz.
Bu güne kadar gelen süreçte, emeklerde ve çabalarda paydaş olduğumuz İpar Buğra’yı sevgiyle anıyoruz.
ÖÇKA Planlama süreçlerinde yerelin katılımının olmazsa olmaz olduğunu ve bu süreçlerin yapı taşlarının Yarımadalılar tarafından örüleceğine inanıyoruz.
KARABURUN KENT KONSEYİ