RES’LERİN YAŞAM ALANLARINA MESAFELERİ TBMM GÜNDEMİNDE
Rüzgar Türbinlerinin gürültü, düşük frekanslı ses ve gölge etkisiyle, kulak çınlaması, baş dönmesi atakları, dengesizlik, çarpıntı, bulantı ve asabiyet gibi rahatsızlıklarla ortaya çıkan “Rüzgar türbini Sendromu” olarak adlandırılan olumsuz etkileri pek çok ülkede kabul edilmiş ve türbinlerin yaşam alanlarından uzaklıklarına (Setback) ilişkin yasal düzenlemeler yapılmıştır. (Setback sınırları örnek: Ontario’da rüzgar parkları için 1500 m.; Frankfurt’ta mülk sınırına 1610 m.; İskoçya’da 2 km. Oregon’da (ABD) kentsel büyüme sınırına 3220 m. ve tekil evlerin olduğu bölgeden 1610 m. North Carolina 1610 m.; Victoria( Avustralya)ev sınırına 2 km.) Yapılan araştırmalarda, yeni nesil türbinlerin yaşam alanlarından, ova gibi düz alanlarda en az 2 km, tepelik alanlarda en az 3.2 km mesafelerde tesis edilmesi gerektiği önerilmektedir.
Türkiye’de son on yılda RES kurulumunun 93 kat artmasına karşı, ne yazık ki özellikle Ege Bölgesinde çok yoğun ve yaygın olarak kurulumuna izin verilen RES’lerin toplam çevresel etkilerinin değerlendirilmesine ve insan sağlığı açısından yaşam alanlarından uzaklıklarına (setback mesafesi) ilişkin yasal düzenleme yapılmamıştır.
Karaburun, Çeşme, Bodrum, Kemalpaşa, Çandarlı, Bergama, Çanakkale…RES türbinleri, tarım ve mera alanları, ormanlık alanlar, kültür ve turizm bölgelerinde ve yaşam alanlarının çok yakınına, hatta yerleşimlerin içine kuruluyor.
İzmir Milletvekili Tacettin Bayır’ın, türbinlerin yaşam alanlarından uzaklıklarına ilişkin olarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’ın yanıtlaması istemiyle 02/06/2016 tarihinde TBMM Başkanlığı’na verdiği soru önergesini, Sayın Bakan 01.09.2016 tarihinde aşağıdaki şekilde yanıtlanmış;
“…Rüzgâr santrali yatırımlarının yoğunlaşmaya başlaması ile yerleşim birimleri ile ilgili olarak da bu mesafelerin (Setback mesafeler)tanımlanması ihtiyacı ortaya çıkmıştır. Bakanlığımız konu ile ilgili olarak tüm dünya ülkelerindeki uygulamaları incelemiş ve ülkemiz özelinde değerlendirme yaparak neticelendirme aşamasına gelmiştir. Rüzgâr Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularının Teknik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik’e yapılacak ilave ile bu mesafeler ve gölge etkileri duyurulacaktır. Özellikle tekil yerleşim birimi, toplu yerleşim birimi, okul, hastane, bakımevi gibi yerler için bu mesafeler tanımlanacak ve uygulanacaktır”
Sayın Tacettin Bayır,17/11/2016 tarihinde verdiği 2. bir soru önergesiyle, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Berat Albayrak’a aşağıdaki soruları yöneltmiş;
“1-Rüzgâr Enerjisine Dayalı Lisans Başvurularının Teknik Değerlendirmesi Hakkında Yönetmelik’te yapılması öngörülen ve insan sağlığı açısından büyük önem taşıyan düzenleme çalışmaları hangi aşamadadır? Hangi bilim kuruluşlarının ve biliminsanlarının görüşleri alınmaktadır?
2-Bu süreçte çok sayıda RES projesine lisans verilmiştir. Lisanslı RES Projelerinin % 70’i kadar yeni proje de ön lisans değerlendirmesine alınmıştır. Mevcut projelerde, kapasite artışlarında ve ön lisans değerlendirmesinde olan projelerde, sağlık açısından kritik öneme sahip mesafe kriteri uygulaması ne olacaktır?
3-Sağlıklı bir çevrede yaşama hakkına öncelik verilerek, bu projelerin mesafe kriterleri belirlenene kadar durdurulması ya da ertelenmesi düşünülmekte midir?”
Karaburun Yarımadasının yüzölçümünün %71’i Üretim Lisansları ve ÇED izinleriyle RES’lere tahsis edilmiştir. Yarımadada yerleşimin mümkün olmadığı % 13’lük bir alanı kaplayan Bozdağ/Akdağ kütlesi hariç tutulduğunda, bırakılan yaşam alanı Yarımadanın % 16’sıdır. Yaşam alanları kurulan ve kurulması planlanan RES türbinlerle çevrelenmekte, türbinlerin yerleşim alanlarının içine kadar kurulumuna izin verilmektedir. Yaylaköyü çepeçevre saran Karaburun RES’in köy yerleşim alanına çok yakın mesafede bulunması nedeniyle sebep olduğu gürültü kirliliğinin bizzat Karaburun Kaymakamı tarafında da gözlenmiş ve Çevre ve Şehircilik İl Müdürlüğü’ne başvuruda bulunulmuştur. Şimdi Karaburun RES’in 47 ilave türbin için Yarımadanın %60’ını kaplayan bir alanda kapasite artışı gündemdedir. Sarpıncık RES’in türbini Hasseki köyüne 230 m. mesafededir, mahalle merkezine 640 m. uzaklıkta olan Mordoğan RES’in türbinlerinin konutların 150 m. yakınına kurulması planlanmaktadır.
Karaburun Yarımadası için somutlanan bu örnekleri Ege ve Marmara için genişletmek mümkün.
RES’lerin kümülatif çevresel etkilerinin mutlaka değerlendirilmesi ve Sayın Bakanın da çalışmaların sürdüğünü açıkladığı yaşam alanlarından uzaklıkları konusunda düzenlemelerin bilim insanları ve yerel halkın da görüşleri alınarak ve kamuoyuyla paylaşılarak ivedilikle yapılması ve bu süre için de Anayasanın 56. maddesi ile güvence altına alınmış olan, çevrenin ve insan sağlığının korunması hakkı ve görevi çerçevesinde, öncelikle inşaasına başlanmamış yatırımların yasal düzenlemeler tamamlanana kadar durdurulması çağrısında bulunuyoruz.
KARABURUN KENT KONSEYİ/KARABURUN YURTTAŞ DAVACILARI